NALEVING VAN BIOVEILIGHEID OP KALKOENBEDRIJVEN: STERKE EN ZWAKKE PUNTEN
Bioveiligheidsmaatregelen in de pluimveeproductie zijn vaak vrij goed bekend, maar de naleving ervan is niet zo optimaal. Om de gezondheid van kalkoenen en consumenten te beschermen, en om verliezen door ziekten te voorkomen, zouden producenten (inclusief werknemers) zich moeten houden aan een bioveiligheidsprogramma dat is ontworpen om te voorkomen dat pluimvee wordt blootgesteld aan infecties. Idealiter moet worden voorkomen dat een ziekteverwekker het bedrijf binnenkomt, en als hij al aanwezig is, moet goede bioveiligheid voorkomen dat hij zich naar andere delen van het bedrijf verspreidt.
Hoe de naleving van de bioveiligheidsnormen te evalueren?
Om de bioveiligheidsniveaus op kalkoenbedrijven te evalueren, werd een online risico-gebaseerd scoresysteem ontwikkeld door Biocheck.Ugent (www.biocheckgent.com) waarbij bioveiligheidspraktijken worden ingedeeld in externe en interne bioveiligheid. De externe bioveiligheidspraktijken hebben tot doel de introductie van ziekteverwekkers op het bedrijf te voorkomen, namelijk a) infrastructuur, locatie en huisvesting, (b) organisatie van het bedrijf en levering van materiaal, c) bezoekers en personeel (chauffeurs / pluimveehouderij personeel/ vangploeg/ dierenarts), d) aankoop van kalkoen kuikens, e) vangen, laden en vervoer van pluimvee (ruiming: slachthuis, handelaren, particulieren), f) voer- en watervoorziening, g) verwijdering van mest en karkassen. De interne bioveiligheidspraktijken zijn erop gericht de verspreiding van ziekteverwekkers binnen het bedrijf te voorkomen, namelijk h) ziektebeheer, i) maatregelen tussen compartimenten, j) reiniging en ontsmetting.
Na het invullen van de online Biocheck-vragenlijst wordt een rapport met de bedrijfsscores gepresenteerd. Het rapport vergelijkt de bioveiligheidsstatus van het bedrijf met het wereldgemiddelde en het nationale gemiddelde (landen met meer dan 40 inschrijvingen in het systeem). De verschillende subcategorieën krijgen een score tussen 0 (gebrek aan bioveiligheid) en 100 (perfecte bioveiligheid). Een bedrijf moet altijd streven naar de hoogst mogelijke score voor elke subcategorie en individueel voor de totale interne en de totale externe bioveiligheid.
Fig.1. Gedetailleerde beschrijving van bioveiligheidspraktijken gemeten door middel van het Biocheck.Ugent scoresysteem
Toegankelijkheid tool
De Biocheck.Ugent tool is in augustus 2022 online gelanceerd en is gratis te gebruiken, zodat de bioveiligheidsstatus van kalkoenbedrijven wereldwijd kan worden geëvalueerd. In februari 2023 werd het scoresysteem reeds 55 keer gebruikt. Tabel 1 geeft een overzicht van de scores in de verschillende subcategorieën die zijn behaald door kalkoenbedrijven in vier landen. De wereldwijde gemiddelde externe en interne bioveiligheidsscores van de kalkoenbedrijven bedroegen respectievelijk 67% en 81%.
Bioveiligheidsmaatregelen die al goed worden toegepast
De categorie "mest- en karkasverwijdering" scoorde het hoogst voor externe bioveiligheid (75%). Een volledig afgesloten mestopslagplaats, een beschermde en gereinigde kadaveropslagplaats en het gebruik van de vuile weg voor afvoer draagt bij tot een goede score. Ook de categorie "aankoop van kalkoenpluimvee" scoorde goed (73%). Daarom wordt geadviseerd de eendagskuikens te laten leveren door één vaste leverancier, met een gereinigd en ontsmet transportvoertuig en de gezondheidsstatus van het koppel van de leverancier vóór de aankoop te hebben gecontroleerd. De subcategorieën interne bioveiligheid met het hoogste gemiddelde waren ziektebeheer (84%) en maatregelen tussen compartimenten (84%). Regelmatige vaccinatie, evaluatie van de gezondheid van het koppel en beperking van de bezettingsdichtheid dragen bij tot een goede score voor "ziektebeheer". Een stalhygiënesluis met stal specifieke kleding, schoenen, materialen en voorzieningen voor handhygiëne zorgt voor een goede score voor de categorie "maatregelen tussen compartimenten" (Fig. 2).
Fig.2. Hygiënesluis in een Belgisch kalkoenbedrijf met duidelijke afbakening tussen schone en vuile zone door middel van houten planken.
U ziet hier laarzen en uitrusting, specifiek voor elke kalkoenstal
Bioveiligheidsmaatregelen die meer aandacht behoeven
De categorieën die slecht scoorden waren "Organisatie van het bedrijf en aanvoer van materialen, 56%" en "uitladen van volwassen kalkoenen, 58%". Ideaal wordt ene bedrijf opgezet met een aparte schone en vuile weg om ervoor te zorgen dat leveranciers alleen de vuile weg gebruiken en/of inkomende voertuigen ontsmetten. Er dient eveneens meer aandacht besteed aan de opslag van afval en het beheer van gemeenschappelijk materieel. Alle werknemers in de productieketen (pluimveehouderij personeel, vangploeg, chauffeurs, enz.) moeten opleiding krijgen over bioveiligheids procedures en de routinematige toepassing daarvan. Bedrijven kunnen de score op "uitladen" verbeteren door het aantal stappen tijdens het uitdunnen terug te brengen tot één of twee, of door te zorgen voor goede hygiënepraktijken door de vangploeg, en ervoor te zorgen dat de transportkratten, containers en voertuigen leeg en schoon zijn vóór aankomst op het bedrijf.
Conclusie
Uit tabel 1 blijkt duidelijk dat er veel variatie is in de scores van de subcategorieën in de verschillende landen, hetgeen erop wijst dat er veel kan worden veranderd en dat er veel ruimte is voor verbetering.
Tabel 1: Overzicht van subcategoriescores behaald door kalkoenbedrijven
Tekst en beeld: Arthi Amalraj (UGent), Hilde Van Meirhaeghe (Vetworks), Jeroen Dewulf (UGent)
Publicatiedatum: 2023
Het NetPoulSafe-project, gefinancierd door het EU-onderzoeks- en innovatieprogramma Horizon 2020 onder Grant Agreement n. 101000728, heeft een totaal budget van ongeveer € 2 miljoen en heeft een looptijd van 3 jaar, tussen oktober 2020 en september 2023.