VOORKOM HITTESTRESS BIJ UW KIPPEN!

Bekijk zeker ook de hittestress-pagina in kader van het COOLCHICKS-project

Afgelopen weken kende Vlaanderen een zeer droge periode. Nu ook de officiële zomermaanden begonnen zijn, is het geen overbodige luxe nog eens stil te staan bij de gevaren van (extreme) hittestress bij kippen. In dit artikel worden een aantal maatregelen opgesomd om hittestress te voorkomen in de stal.

Hoe herken je hittestress?

Kippen vertonen duidelijke symptomen wanneer ze te lijden hebben onder hittestress. Gezien ze niet kunnen zweten, zullen ze met open bek hijgen om hun overtollige warmte kwijt te raken. Daarnaast proberen ze ook hun vleugels te spreiden en hun verenkleed open te zetten om op die manier warmte te verliezen. Door hun verhoogde ademhaling verandert de pH van hun bloed, wat hartproblemen kan opleveren.

 

Figuur: Kippen kunnen niet zweten maar hijgen met open bek om hun warmte kwijt te raken

 

Bij welke temperatuur ontstaan problemen?

Het is moeilijk om een exacte temperatuur aan te geven vanaf wanneer de kippen effectief last krijgen van de warmte. Naast de temperatuur speelt ook de relatieve vochtigheid (RV) een rol. Hoe hoger de RV is in de stal, hoe sneller de kippen last zullen krijgen van de warmte. Daarnaast spelen diergebonden factoren een rol, zoals de leeftijd en de eventuele gewenning aan warm weer. Maar ook omgevingsfactoren, zoals o.a. de bezettingsdichtheid, moeten bekeken worden. Hoe dichter dieren zich bij elkaar bevinden, hoe moeilijker ze het hebben om hun warmte kwijt te raken.

'Hittestress ontstaat door een combinatie aan factoren'

 

Oplopende lichaamstemperatuur

De normale lichaamstemperatuur van kippen bevindt zich rond de 41,5°C. Algemeen wordt gesteld dat de lichaamstemperatuur van braadkippen (> 2 kg) bij een staltemperatuur van 33-34°C sterk stijgt. Eens de lichaamstemperatuur de grens van 44°C heeft bereikt, is er vaak geen weg meer terug en zal de kip sterven.

Algemene voorzorgsmaatregelen

Een goede klimaatregeling in de stal is dus onontbeerlijk tijdens de zomermaanden. Het aanpassen van de debieten en een deskundige sturing kunnen van levensbelang zijn voor de kippen. Voor een nog betere kennis van het systeem laat u zich best begeleiden door ventilatiespecialisten.

Zoals reeds eerder vermeld, kan ook de bezettingsdichtheid een rol spelen bij hittestress. Tussen de kippen loopt de temperatuur nog hoger op waardoor ze hun overtollige warmte moeilijker kunnen afgeven. Een lagere bezettingsgraad, wat meer dieren uitladen tijdens de zomer, of wat vroeger slachten, kan een positief effect hebben op de uitval in de stal.

Zorg steeds voor een rustige atmosfeer in de stal. Wanneer de dieren bewegen, loopt hun lichaamstemperatuur immers verder op. Toch is het ook noodzakelijk voor de dieren om af en toe wel degelijk te bewegen, zodat de warmte van onder hun vleugels kan ontsnappen.

Als pluimveehouder is het zeker nodig om de weersvoorspellingen op te volgen. Op die manier kan tijdig worden ingegrepen wanneer extreme temperaturen worden voorspeld of wanneer het warme weer lange tijd aanhoudt.

Tot slot is een degelijke alarminstallatie zijn geld absoluut waard! Het continu monitoren van bepaalde parameters zoals temperatuur en ventilatie maakt dat er snel kan ingegrepen worden bij een afwijking. Het is ook belangrijk om een noodstroom aggregaat te voorzien wanneer de stroom plots zou uitvallen. Deze moet regelmatig getest worden zodat deze effectief kan ingeschakeld worden indien nodig.

 

Figuur: Een goede sturing van de ventilatie is cruciaal. Plaats desnoods extra ventilatoren!

 

Extra maatregelen aan de stal

Tijdig beginnen te koelen bij dreigende hittestress is de boodschap! Het is immers veel moeilijker om een stal af te koelen eens die (té) warm is. ’s Nachts kan geprofiteerd worden van de frissere buitentemperaturen, al moet er wel op gelet worden dat té grote temperatuurschommelingen ter hoogte van de dieren vermeden worden.

De ventilatiecapaciteit moet bovendien voldoende hoog zijn in de stal. Een paar extra ventilatoren plaatsen kan noodzakelijk zijn (check hierbij ook zeker de dode hoeken!). In oudere stallen kan het ook helpen om de deuren en ramen wat open te zetten, maar let erop dat dit geen conflict veroorzaakt met de aanwezige ventilatie.

Ook nevelkoeling kan zorgen voor wat afkoeling in de stal. Deze installatie wordt bij de inlaten geplaatst en het verdampen van de zeer fijne waterdruppeltjes zorgt voor een koeleffect. Dit kan toch een verlaging van 3 à 4°C opleveren. Wel moet de RV steeds gecontroleerd worden, opdat het niet te vochtig wordt in de stal en de dieren niet nat worden! Ook hier weer het advies om tijdig te starten: op die manier is er veel minder water nodig en heb je minder kans op een natte stal. 

Nog een andere manier om de stal te koelen is door gebruik te maken van pad cooling. Daardoor kan de temperatuur in de stal op warme dagen tot 5 graden onder de buitentemperatuur blijven. Nadeel is dat dit toch wel een hoog prijskaartje heeft.

Het dak bevochtigen tot slot kan ook zorgen voor wat afkoeling; zeker tijdens de warmste uren van de dag. Om dit water te verdampen wordt warmte onttrokken aan de stal en ook de opwarming door de directe zonnestraling zal wat gereduceerd worden.

 

'Start tijdig met ventileren bij dreigende hittestress!'

 

Extra maatregelen via voeder/drinkwater

Tijdens zeer warme dagen kan het beperkt voederen van de dieren mogelijks een oplossing bieden. De kippen krijgen dan op de koelste uren van de dag eten en nadien worden de voederlijnen een tijdje opgelierd. De groei zal dan tijdelijk wat minder zijn, maar dit weegt zeker niet op tegen de verhoogde kans op uitval.

Ook de wateropname moet tijdens warme dagen goed in de gaten worden gehouden. Door het vele hijgen met open bek, gaat er veel vocht verloren uit de longen. Om hun vochtgehalte op peil te houden, moeten de kippen goed drinken (en liefst fris water).

Verder kan er nog vitamine C, natriumbicarbonaat, of een specifiek ‘hitte’-pakket worden toegediend aan de dieren via het drinkwater. Dit biedt bescherming tegen celschade en helpt om de pH te stabiliseren.

Bereid je goed voor!

Als pluimveehouder is het belangrijk om goed voorbereid te zijn op periodes met mogelijke hittestress bij de dieren. De opgesomde maatregelen kunnen hierbij een leidraad zijn.

Tekst: Karolien Langendries (Pluimveeloket, 2018)