Wat zijn probiotica?

Probiotica zijn mono- of gemengde culturen van levende micro-organismen die, wanneer ze in een optimale hoeveelheid worden toegevoegd (via bvb. voeder of drinkwater), een voordelige invloed kunnen hebben op de gastheer (FAO/WHO, 2002). Soms worden probiotica echter verward met prebiotica. Prebiotica zijn geen micro-organismen, maar voedingsingrediënten die specifieke veranderingen toelaten in de samentelling en de activiteit van de aanwezige gastro-intestinale microbiota zodat dit voordelen oplevert voor de gastheer (FAO/WHO, 2002).

De meest gebruikte probiotica bij pluimvee zijn: Lactobacillus bulgaricus, Lactobacillus acidophilus, Lactobacillus casei, Lactobacillus helveticus,, Lactobacillus lactis, Lactobacillus salivarius, Lactobacillus plantarum, Streptococcus thermophilus, Enterococcus faecium, Enterococcus faecalis, Bifidobacterium spp. en Escherichia coli (Kabir, 2009).

De efficiëntie van de gebruikte probiotica hangt af van verschillende factoren zoals de soort en de samenstelling (enkelvoudig/meervoudig), de toegediende hoeveelheid/dosering, het voeder, leeftijd van de dieren, bedrijfshygiëne, omgevings- en stressfactoren en de manier en frequentie van toedienen (Mountzouris et al., 2010). Zo kunnen probiotica toegediend worden via het voeder of via het drinkwater, maar ook via een spray en worden de mogelijkheden onderzocht voor een in-ovo applicatie (Gadde et al., 2017).

Mogelijke effecten probiotica?

In meerdere studies werd reeds het positieve effect van het toedienen van probiotica aan pluimvee bewezen (Chiang & Hsieh, 1995; Kabir et al., 2004; Khaksefidi & Rahimi, 2005; Baleyi et al., 2009) voor wat de prestaties betreft. Het gaat hierbij o.a. om een significant beter gewicht en significant betere voederconversie (betere voederefficiëntie) bij pluimvee dat diverse soorten probiotica kreeg. Khaksefidi & Rahimi (2005) merkten wel op dat er pas een verschil optrad tussen de probiotica-groep en de controlegroep eens de vleeskuikens 4 weken oud waren. Alloui et al. (2013) merkten dan weer een positief effect van het toedienen van probiotica op de darmgezondheid (minder darmlaesies). 

Hoe precies probiotica ervoor zorgen dat de prestaties en de darmgezondheid verbetert, is nog niet volledig gekend (Gadde et al., 2017). Van Lactobacillus spp werd wel aangetoond dat ze in vitro (in het labo dus) verteringsenzymen aanmaken die de concentratie van de reeds aanwezige verteringsenzymen kan verhogen (Ghadban, 2002).

Naast allerlei positieve effecten zijn er ook studies waarin geen voordelige effecten werden gevonden van het toedienen van probiotica aan pluimvee (Chiang & Hsieh, 1995). Soms is er zelfs binnen eenzelfde studie geen eenduidig resultaat te vinden. Deze verschillen kunnen veroorzaakt worden door verschillen in microbiële stammen, de stabiliteit van het product, de toegediende dosering of door processen tijdens de aanmaak van het voeder (bv. pelleteren) (Chiang & Hsieh, 1995).

Ammoniak en zwavel

Ammoniak en zwavelhoudende componenten spelen een belangrijke rol in de geur in een pluimveestal (Chang & Chen, 1995). Het verlagen van de ammoniakproductie kan voordelen bieden voor de gezondheid en de groei van de dieren gezien ammoniak schade kan aanbrengen aan het celoppervlak (Ghadban, 2002).

Chiang & Hsieh (1995) stelden vast dat de ammoniaklevels in de excreties en het strooisel gereduceerd werden met resp. 35,0% en 12,9% wanneer de vleeskuikens probiotica toegediend kregen. Dit zou mogelijks kunnen komen doordat de probiotica zorgen voor een betere vertering van de voederproteïnes en op die manier de hoeveelheid stikstof die uitgescheiden wordt via de excreties gereduceerd wordt (Chiang & Hsieh, 1995). Ook de vleeskuikens in de studie van Mohan et al. (1996) weerhielden meer stikstof wanneer ze probiotica toegediend kregen t.o.v. een controlegroep. Eenzelfde besluit werd ook getrokken in de studie van Khaksefidi & Rahimi (2005).

Chang & Chen (2003) deden observaties op de hoeveelheid ammoniak die in de stal(lucht) hing. Door het toedienen van probiotica op basis van Lactobacillus-species aan vleeskuikens zagen ze dat vanaf week 3 een significant mindere hoeveelheid ammoniak vrijkwam in de lucht. De eerste 2 weken was er geen verschil te zien (cfr. Khaksefidi & Rahimi (2005)) in deze productie, maar dit kan ook zijn omdat de excreties bij de kleine vleeskuikens zeer klein zijn in vergelijking met de omgevende luchthoeveelheid (Chang & Chen, 2003). Verder vonden zij ook dat de mest veel minder vocht bevatte wanneer de vleeskuikens probiotica hadden gekregen. Een mogelijke verklaring hiervoor kan zijn dat er minder onbenutte stikstof moet worden uitgescheiden omdat dit beter verteerd wordt dankzij de probiotica. Minder vochtige mest kan bijkomende voordelen bieden voor dierenwelzijn, met o.a. betere voetzolen (Swiatkiewicz et al., 2017).

Wat de hoeveelheid zwavel betreft in de mest en omgeving van de vleeskuikens werd o.a. een studie van Saksrithai & King (2019) gevonden. Zij vonden geen effect terug van het toedienen van Lactobacillus aan leghennen op de concentratie van H₂S in de leghennenmest maar troffen er wel een significante stijging van SO₄-S aan. Deze vorm van zwavel is de vorm die het meest opgenomen wordt door planten (Kopriva, 2015). Dit kan mogelijks aantonen dat probiotica de vorm van zwavel zouden kunnen veranderen waardoor het nadien kan gebruikt worden als goede bemesting voor planten.

Besluit

Uit de verschillende studies blijkt alvast dat probiotica een positief effect kunnen hebben op de prestaties van het pluimvee. Het effect (en de grootte van het effect) hangt zeker ook af van de soort probiotica, de dosering, de toedieningswijze en nog zoveel meer. Bepaalde studies tonen aan dat er meer stikstof weerhouden wordt wanneer er probiotica wordt toegediend aan de dieren en de mest dan minder vocht bevat. Daarnaast lijkt ook de hoeveelheid ammoniak in de mest en in de stallucht gereduceerd te worden wanneer de dieren probiotica toegediend krijgen. Kanttekening hierbij is wel het beperkte aantal studies die teruggevonden werden. Verder onderzoek hierop is gewenst.

 

Bronnen:

• Alloui, M.N., Szczurek, W. & Swiatkiewicz, S. (2013). The usefulness of prebiotics and probiotics in modern poultry nutrition: a review. Annual Animal Science, 13(1): 17 – 32.
• Balevi, T., Uçan, U.S., Coskun, B., Kurtoglu, V. & Cetingül, S. (2009). Effect of dietary probiotic on performance and humoral immune response in layer hens. Archiva Zootechnica 2009 vol. 12 (2): 14 – 23.
• Chang, M.H. & Chen, T.C. (2003). Reduction of broiler house malodor by direct feeding of a Lactobacilli containing probiotic. International Journal of Poultry Science, 2 (5): 313 – 317.
• Chiang, S.H. & Hsieh, W.M. (1995). Effect of direct feed microorganisms on broiler growth performance and litter ammonia level. Asian Australian Journal of Animal Science, 8: 159 – 162.
• FAO/WHO (2002). Evaluation of health and nutritional properties of probiotics in food including powder milk with live lactic acid bacteria. Report of a Joint FAO/WHO Expert Consultation.
• Gadde, U., Kim, W.H., Oh, S.T. & Lillehoj, H.S. (2017). Review: Alternatives to antibiotics for maximizing growth performance and feed efficiency in poultry: a review. Animal Health Research Reviews, 18(1): 26 – 45.
• Ghadban, G.S. (2002). Probiotics in broiler production – a review. Archiv für Geflügelkunde, 66 (2): 49 – 58.
• Kabir, S.M.L., Rahman, M.M., Rahman, M.B., Rahman, M.M. & Ahmed, S.U. (2004). The dynamics of probiotics on growth performance and immune response in broilers. International Journal of Poultry Science, 3: 361 – 364.
• Kabir, S.M.L. (2009). The Role of Probiotics in the poultry industry (review). International Journal of Molecular Sciences, 10 (8): 3531 – 3546.
• Khaksefidi, A. & Rahimi, S. (2005). Effect of probiotic inclusion in the diet of broiler chickens on performance, feed efficiency and carcass quality. Asian-Australian Journal of Animal Sciences, 18 (8): 1153 – 1156.
• Kopriva, S. (2015). Plant sulfur nutrition: From Sachs to Big Data. Journal of Plant Signaling & Behavior (10:
• Mohan, B., Kadirvel, R., Natarajan, A. & Bhaskaran, M. (1996). Effect of probiotic supplementation on growth, nitrogen utilisation and serum cholesterol in broilers. British Poultry Science, 37: 395 – 401.
• Mountzouris, K.C., Tsitrsikos, P., Palamidi, I., Arvaniti, A., Mohnl, M., Schatzmayr, G. & Fegeros, K. (2010) Effects of probiotic inclusion levels in broiler nutrition on growth performance, nutrient digestibility, plasma immunoglobulins, and cecal microflora composition. Poultry Science, 89: 58 – 67.
• Saksrithai, K. & King, A.J. (2019). Lactobacillus and dietary sunflower meal supplementation in layer diets: Effects on specific serum content and hydrogen sulfide concentration in layer manure. Research in Veterinary Science, 122: 64-71.
• Swiatkiewicz, S., Arczewska-Wlosek, A. & Jozefiak, D. (2017). The nutrition of poultry as a factor affecting litter quality and foot pad dermatitis – an updated review. Journal of Animal Physiology and Animal Nutrition, 101: 14 – 20.

 

Nog vragen?

Dit antwoord werd door het Pluimveeloket met de meeste zorg en nauwkeurigheid opgesteld. Er wordt evenwel geen enkele garantie gegeven omtrent de juistheid of de volledigheid van het antwoord op uw vraag. De gebruiker van dit antwoord ziet af van elke klacht tegen het Pluimveeloket, of zijn medewerkers, van welke aard ook, met betrekking tot het gebruik van het gegeven antwoord. In geen geval zal het Pluimveeloket of zijn medewerkers aansprakelijk gesteld kunnen worden voor eventuele nadelige gevolgen die voortvloeien uit het gebruik van dit antwoord.