AMMONIAK-EMISSIEREDUCERENDE
MAATREGELEN EN TECHNIEKEN (PAS)
- Onderzoeksprojecten
- PAS-lijst en procedure voor nieuwe PAS-maatregelen en technieken
- AEA stalsystemen
- ILVO referentietaken ten behoeve van beleidsdomein Omgeving
- Stikstofbeleid in Vlaanderen - Meer info
- Studies/brochures
- Vraag/antwoord
Het afzetten van stikstof in speciale beschermingszones (SBZ) bemoeilijkt de realisatie van de natuurdoelen. Dit betekent dat het verlenen van vergunningen aan bedrijven die stikstof uitstoten in de buurt van deze zones eveneens bemoeilijkt wordt. Om zowel de natuurdoelen te kunnen realiseren als de betrokken bedrijven een toekomst te geven werd de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) in het leven geroepen. De PAS beoogt bij te dragen aan de realisatie van de instandhoudingsdoelstellingen (IHD) door de uitstoot van stikstof terug te dringen.
Actuele informatie over PAS op de ILVO website
Stikstof en PAS gerelateerd onderzoek
- Lopende onderzoeksprojecten
- Overzicht van de lopende onderzoeksprojecten
- RAMBO - Reductie van ammoniak via brongerichte en flankerende oplossingen: Innovatieve maatregelen en technieken voor de reductie van ammoniakemissies bij varkens en pluimvee. Op test- en demolocaties installeren we nieuwe experimentele maatregelen om ammoniakuitstoot te verlagen in varkens- en pluimveestallen.
- RAMBIO - Reductie van ammoniakemissies in de biologische veehouderij: Dit project onderzoekt maatregelen die pluimvee-, varkens- en geitenbedrijven kunnen nemen om hun ammoniakemissie te reduceren en tegelijk conform te blijven met de biologische wetgeving.
- OPTIWEL-EMIS - Doormeten van actuele welzijnstrends in functie van stikstofuitstoot bij vleeskuikens: In januari 2023 startten het Proefbedrijf Pluimveehouderij, ILVO, Landsbond Pluimvee en Boerenbond een demonstratieproject Optiwel-Emis waarin onderzocht zal worden in welke mate bepaalde maatregelen die het dierenwelzijn ten goede komen, verenigbaar zijn met een realisatie van de emissiereductie in de praktijk. Onder andere een lagere bezettingsdichtheid alsook de keuze voor trager groeiende vleeskuikenrassen zal onderzocht worden.
- Afgelopen onderzoeksprojecten
- Overzicht van de afgelopen onderzoeksprojecten
- KUIKEMIS - Naar meer duurzame pluimveehouderij via brongerichte vermindering van ammoniakemissie: In september 2018 werd een nieuw VLAIO-project rond emissies opgestart aan het ILVO, in samenwerking met het Proefbedrijf Pluimveehouderij en Innovatiesteunpunt. Er werd getracht om het ontstaan van emissies in de stal te reduceren (brongerichte aanpak), via o.a. voeder-, inrichting- en ventilatiestrategieën.
- Voorbije events
PAS-lijst en procedure
- De PAS-lijst omvat ammoniak-emissiereducerende maatregelen en technieken die landbouwers kunnen aanwenden om de berekende bijdrage van hun bedrijf aan de kritische deposities te reduceren. Het is een dynamische lijst die aangepast wordt in functie van ingediende voorstellen, lopend onderzoek en nieuwe inzichten.
- De PAS-lijst en combinaties van maatregelen en technieken voor pluimvee*
- * De staltechnieken die op de AEA-lijst staan voldoen ook aan de voorwaarden van de PAS-lijst, maar worden er niet expliciet in opgenomen.
- De procedure voor nieuwe PAS-maatregelen en -technieken kan teruggevonden worden op de website van ILVO.
AEA stalsystemen
Sinds 2003 moeten nieuwe varkens- en pluimveestallen gebouwd worden volgens één van de technieken die bepaald worden in een lijst van stalsystemen van ammoniakreductie. Deze verplichting geldt niet voor biologische stallen en rundveestallen.
- Lijst van AEA-stalsystemen pluimvee: Op deze lijst vindt u zowel de ammoniakemissiefactor als het N-verlies per staltype
- In het Ministerieel Besluit van 31 mei 2011 wordt de oorspronkelijke AEA-lijst weergegeven. Latere ministeriële besluiten zorgen voor toevoegingen aan deze AEA-lijst. Deze toevoegingen kan u bekijken via deze link (meest recente informatie). Voor pluimvee worden de toevoegingen hieronder nog eens weergegeven:
- MB (16 augustus 2012) geeft definitie voor schuine wanden en voegt grondhuisvestingsystemen voor leghennen en opfokpoeljen van leghennen toe
- MB (19 juli 2013) voegt grondhuisvestingsysteem met warmeheaters toe voor slachtkuikens en voor opfokpoeljen van slachtkuikenouderdieren
- MB (13 juni 2016) voegt nieuw stalsysteem (P-6.9) met warmtewisselaar voor slachtkuikens toe. Emissiefactor voor bestaande stalsysteem P-6.4 wordt ook aangepast
- MB (28 mei 2018) voegt volgde informatie toe:
- definities afgedekte container, gesloten mestopslag, continue registratie en heater
- emissiefactoren voor ammoniak die afhankelijk zijn van het soort mestopslag of droogtunnel buiten de stal en dit voor bestaande stalsystemen P-2.1, P-3.1, P-4.3, P-4.4, P-4.5 en P-4.6
- een nieuw stalsysteem voor legkippen waarbij de natte mest dagelijks uit de stal wordt afgevoerd naar een droogtunnel met geforceerde mestdroging (P-3.6)
- een variant van het bestaande stalsysteem P-6.4 waarbij verschillende warmtewisselaars in de stal staan
- MB (26 februari 2019) voegt nieuw stalsysteem P-6.10 toe met warmwaterbuizenverwarming voor slachtkuikens
- MB (16 juli 2021) voegt P-6.4 toe voor slachtkuikens. Neemt op dat exploitant een melding indient 2 weken voor stalsysteem van de AEA-lijst in gebruik genomen wordt. Herziet hoofdstuk 5 van Bijlage I (S-lijst) met nieuwe eisen voor de luchtwassers en biobedden. Herziet de procedure voor de opname op de lijst van stalsystemen.
Meer informatie kan u vinden op de site van de Vlaamse Landmaatschappij.
ILVO referentietaken ten behoeve van beleidsdomein Omgeving
De Vlaamse veehouderij vertoont sinds enkele jaren een sterke dynamiek. Verschillende factoren, waaronder wetgevende, zorgen voor een investeringsgolf waarbij ook de omvang van de bedrijven aanzienlijk toeneemt. Dit betekent dat ook de impact ervan op de omgeving potentieel groter wordt. Hiervoor moet er een passend wetgevend kader ontwikkeld worden dat ruimte geeft voor dynamiek en tegelijk rekening houdt met mens en milieu. De regelgever en de vergunningverlener willen optimaal inspelen op deze situatie. Bij deze evenwichtsoefening is het beleidsdomein Omgeving gebaat bij een gedegen technisch-wetenschappelijke ondersteuning op vlak van milieubeveiliging in de landbouw. In dit kader verricht ILVO sinds 2012 enkele specifieke referentietaken die verband houden met luchtemissies bij landbouwactiviteiten en duurzame productietechnieken in de landbouw. Meer informatie hierover kan je terugvinden op de website van ILVO.
- ILVO-Meetcampagne rond luchtemissies bij AEA-stalsysteem P-6.4
- In januari 2020 werd het eindrapport voorgesteld van de ILVO-meetcampagne rond luchtemissies bij ammoniak-emissiearme stalsystemen van het type P-6.4 (warmtewisselaar en luchtmengsysteem voor droging strooisellaag). Hoofddoel van die meetcampagne was een emissiefactor te bepalen voor ammoniak en geur voor dit stalsysteem. Daarnaast werden ook richtinggevende fijn stof- (en in mindere mate broeikasgas-)metingen uitgevoerd.
- Eindrapport: Meetcampagne luchtemissies bij AEA-Stalsysteem P-6.4 voor vleeskuikens_Warmtewisselaar met luchtmengsysteem voor droging strooisellaag. (Laanen et al., 2021)
- ILVO-Meetcampagne rond luchtemissies bij AEA-stalsysteem P-6.4 ging over meer dan geur alleen. Artikel (Langendries (Pluimveeloket) & Laanen (ILVO), 2021)
Stikstofbeleid in Vlaanderen - Meer info
- Stikstof in Vlaanderen (website)
- Vraag/antwoord: Op deze website wordt een antwoord geformuleerd op verschillende stikstof-gerelateerde vragen.
- Beleidsforum stikstofdecreet (video): Op 22 februari werd het stikstofdecreet toegelicht op een online beleidsforum. Het Departement Omgeving, de Vlaamse Landmaatschappij, het Agentschap voor Natuur en Bos en het Agentschap Landbouw en Zeevisserij gaven uitleg over de verschillende onderdelen. De opname kan online bekeken worden.
- Beleidsforum stikstofdecreet (pdf)
- Stikstofdecreet voor pluimveehouders (video, Agentschap Landbouw & Zeevisserij)
Studies/brochures
- Emissiereductie in kippenstallen (2019)
- Het Departement Landbouw & Visserij bracht in juli 2019 een brochure uit rond emissiereductie in kippenstallen. Hierin worden de reductieprincipes, ammoniakemissiearme systemen voor leghennen en vleeskippen; en de PAS-maatregelen besproken. Systemen voor opfok en moederdieren alsook nageschakelde technieken als luchtwassers worden buiten beschouwing gelaten.
- Brochure 'Ammoniakemissie reductie uit pluimveestallen' - Brochure Departement Landbouw & Visserij (Van Gansbeke & Van den Bogaert, 2019)
- Studie Intensieve veeteelt en de gezondheid van de omwonenden (2018)
- In 2018 bracht ILVO een brochure uit rond deze studie die werd uitgevoerd in opdracht van de provincie West-Vlaanderen. Op basis van dit literatuuronderzoek kan geconcludeerd worden dat een groot aandeel van de onderzochte potentiële gezondheidsrisico's niet aanwezig zijn en/of niet specifiek zijn voor de omwonenden van de veehouderijen.
- Brochure 'Intensieve veeteelt en de gezondheid van de omwonenden - Analyse van de problematiek op basis van een literatuurstudie' (Brusselman et al., 2018)
- Gerelateerde publicaties
- Op 7 november 2019 organiseerde ie-net een studienamiddag rond de beperking van emissies en optimaal ruimtegebruik van veestallen in Vlaanderen. Een verslag hiervan kan u vinden in de twee onderstaande artikels.
- Artikel 'Over beperkingen van emissies, vergunningen en optimale inplanting van veestallen in Vlaanderen' (Langendries (Pluimveeloket), 2019)
- Artikel 'Is er nog wel ruimte voor de intensieve veehouderij in Vlaanderen?' (Langendries (Pluimveeloket), 2020)
Vraag/antwoord
Invloed probiotica op mest: Is er reeds onderzoek uitgevoerd betreffende de invloed van probiotica op de mestproductie bij pluimvee? Consistentie van mest, mesthoeveelheid, inhoud?