HOE KUNNEN WE LEGHENNEN VIA HET VOEDER EEN OPTIMALE START VOOR EEN (LANGERE) SUCCESVOLLE LEGPERIODE BEZORGEN?
De overgang van opfok naar pre-piek is een cruciale periode in het leven van leghennen. De dieren evolueren immers van poeljen naar eiproducerende leghennen met o.a. een hoge nood aan calcium. Kunnen voederaanpassingen in deze transitieperiode ervoor zorgen dat het makkelijker zal zijn om de leghennen langer aan te houden? Kan men een betere botontwikkeling genereren in deze periode? Is het nog mogelijk om de ontwikkeling van het maagdarmstelsel in deze periode verder bij te sturen? Dat zijn enkele vragen waarop het onderzoekersconsortium van Leglanger een antwoord tracht te vinden.
LEGLANGER
Leglanger is een VLAIO-LA traject met als doel de legperiode op een duurzame manier te verlengen tot de hennen een leeftijd hebben van ca. 100 weken. ILVO, Proefbedrijf Pluimveehouderij en Pehestat willen onder meer door een aangepaste voeding de leghen maximaal ondersteunen zodat die langere legperiode vlotter gehaald kan worden. In een eerste proef die in dit artikel beschreven staat, wou men onderzoeken wat het effect is van het extra toedienen van vitamine D (onder de actievere vorm hydroxy-vitamine D3) vanaf de opfok. Tijdens een tweede proef werd een structuurrijk en een energierijk voeder gegeven en bestudeerde men de gevolgen hiervan op o.a. ontwikkeling van het maagdarmstelsel en eikwaliteit.
Calcium / vitamine D
Twee grote knelpunten bij het langer aanhouden van leghennen zijn een verminderde eischaalkwaliteit en een verminderde botkwaliteit. Een tekort aan calcium is hier vaak een oorzaak van. Calcium wordt uit het voeder opgenomen en kan dan aangewend worden voor de ontwikkeling van de eischaal of afgezet worden in het skelet van de hen. Om dit proces vlot te laten verlopen, is een voldoende grote hoeveelheid aan vitamine D nodig. In een eerste voederproef werd daarom een extra hoeveelheid hydroxy-vitamine D3 (wat een meer actieve vorm is van vitamine D) toegevoegd aan het voeder. Dit gebeurde vanaf een leeftijd van 17 weken tot een leeftijd van 56 weken en dit zowel bij bruine (Isa Brown) als witte (Dekalb White) leghennen.
Sterkere witte eischaal
Bij beide rassen was hierbij geen effect te zien op zoötechnische prestaties zoals voederopname, legpercentage en lichaamsgewicht. Wat de eikwaliteit betreft, werden geen positieve effecten waargenomen bij de bruine hennen, maar bij de witte hennen lagen de resultaten wat meer in de lijn van de verwachtingen (tabel 1). Net na de overgang opfok/pre-piek (24w) vertoonden de witte eieren een significant dikkere eischaal en een significant betere breuksterkte bij de vitamine D-groep. Deze verschillen konden echter niet meer gedetecteerd worden aan het einde van de proef (56w).
Tabel 1: Ei- en botkwaliteit bij de witte hennen op 24 en 56 weken: Net na de opfok/pre-piek vertoonden de eieren een dikkere schaal en betere breuksterkte bij de groep die extra vitamine D kreeg (Hy-D3). Deze groep had ook een significant betere interne eikwaliteit aan het einde van de proef. Er werden geen verschillen gedetecteerd voor botkwaliteit.
Interne eikwaliteit
Wat interne eikwaliteit betreft, waren er op het einde van de proef (56w) wel significante verschillen te zien bij de witte vitamine D-groep (tabel 1). Zowel de eiwithoogte als de Haugh Units bleken er significant beter. Het behouden van een voldoende goede interne eikwaliteit is uiteraard van belang in het kader van het langer aanhouden van leghennen. Het lijkt er in deze proef op dat het toedienen van hydroxy-vitamine D3 een positief effect had op deze parameters.
Botkwaliteit
Op het einde van de transitieperiode werden numeriek hogere waarden genoteerd voor de botbreuksterktes bij de witte vitamine D-groep maar aan het einde van de proef waren deze waardes voor de controle- en de vitamine D-groep zeer gelijkaardig. Gehoopt werd echter om een (significant) betere botbreuksterkte aan te treffen bij de vitamine D-groep. Dit zou er dan op kunnen wijzen dat de hennen correct ondersteund werden tijdens de overgangsfase (en erna) zodat de mobilisatie van calcium uit het bot naar het einde van de proef toe geminimaliseerd zou worden en de botbreuksterkte minder sterk afgenomen zou zijn. Dit werd in deze proef echter niet teruggevonden.
Energierijk versus structuurrijk
Tijdens de overgang van opfok naar pre-piek gaat de hen van ‘geen leg’ naar ‘hoge leg’. De voederopname kan deze productie soms moeilijk volgen. Door het aanpassen van de voedersamenstelling (bv. door meer energie te geven met een goede verhouding koolhydraten/vetten), probeert men de leghen in deze periode zoveel mogelijk te ondersteunen en een negatieve energiebalans te verhinderen en wil men de kans op ‘vette leversyndroom’ verminderen.
In deze tweede voederproef werd aan zowel witte als bruine hennen van 17w tot 24w leeftijd ofwel een controle-, ofwel een energierijk ofwel een structuurrijk voeder gegeven (tabel 2). Het energierijke voeder bevatte een 10% hogere opneembare energie door een verhoging van het vetgehalte; het structuurrijke voeder bevatte 10% haverdoppen.
Tabel 2: Samenstelling controle-, energierijk en structuurrijk voeder in de tweede voederproef. Het energiegehalte werd verhoogd door een toename van het vetgehalte; het structuurrijke voeder bevatte 10% haverdoppen
Zoötechnische prestaties
Bruine hennen die het energierijke voeder kregen, namen significant minder voeder op. Dit was te verwachten gezien de kippen hun voederopname vaak aanpassen naargelang het energiegehalte van het voeder. Bij de witte hennen werd dit effect evenwel niet gedetecteerd.
Ontwikkeling maagdarmstelsel
In deze proef werd ook de ontwikkeling van het maagdarmstelsel nagegaan. Hiervoor werden enkele hennen geëuthanaseerd net na pre-piek. Uit de literatuur blijkt dat het maagdarmstelsel zich vooral ontwikkelt rond de leeftijd van 9 tot 15 weken. In deze proef werd dan ook onderzocht of het voeder dat verstrekt werd in de transitieperiode van 17w tot 24w nog een bijkomende invloed had op de verdere ontwikkeling van dit stelsel.
Krop/spiermaag
Er werd geen effect waargenomen op de darmlengte, maar wel op de ontwikkeling van de krop en de spiermaag. Bij de witte hennen was er een duidelijk minder ontwikkelde krop te zien bij de groep met het energierijke voeder in vergelijking met de controlegroep. Wat de spiermaag betreft, was deze duidelijk beter ontwikkeld bij het structuurrijke voeder en dit zowel bij de witte als de bruine hennen.
Lever
De bruine hennen uit de structuurrijke groep vertoonden wel een (sterk) afwijkende lever. Deze was veel bleker t.o.v. de andere groepen wat kan duiden op het feit dat de lever bij deze bruine hennen meer onder druk stond. De lever vertoonde een duidelijk hoger vetpercentage bij deze groep en was ook duidelijk zwaarder. Door het lagere vetgehalte in het structuurrijke voeder, is het waarschijnlijk dat de dieren meer energie moesten mobiliseren uit koolhydraten wat meer belastend was voor de lever.
De lever krijgt een score van 1 tot 5 toebedeeld. Score 1 wijst op een gezonde lever; score 5 op een bleke, vette lever die sterk onder druk stond. Deze leververvetting speelt in het nadeel van het langer aanhouden van leghennen (Bron afbeelding: Choi et al., 2012).
Besluit
Uit deze proeven bleek dat het toevoegen van extra vitamine D vanaf de opfok een gunstig effect kan hebben op enkele eikwaliteitsparameters, al was dat enkel te zien bij de witte hennen. Het verstrekken van een structuurrijk voeder tijdens de opfok/pre-piekperiode (van 17w tot 24w leeftijd) zorgde bij zowel bruine als witte hennen voor een beter ontwikkelde spiermaag. De lever bij de bruine hennen leek wel meer onder druk te staan en vertoonde leververvetting. Uit de literatuur is geweten dat leververvetting een probleem kan opleveren voor het langer aanhouden van de leghennen.
Tekst: Karolien Langendries (PLUIMVEELOKET) - Sam Moeyersons, Annatachja De Grande & Evelyne Delezie (ILVO)
Publicatiedatum: mei 2022