RESTSTROMEN VAN GOUDSBLOEM EN DEDER INMENGEN IN PLUIMVEEVOEDING
Vooral goudsbloem lijkt mogelijkheden te bieden bij leghennen
Het inmengen van reststromen in pluimveevoeding kan het productiesysteem meer circulair maken en op die manier zorgen voor een meer duurzame landbouw. ILVO voerde enkele voederproeven uit met reststromen uit de deder- en goudsbloemproductie. Uit die proeven kan afgeleid worden dat goudsbloemperskoek en goudsbloempoeder een mogelijke alternatieve eiwitbron, resp. natuurlijke kleurstof, zouden kunnen vormen bij leghennen. De inmenging van dederperskoek bij vleeskuikens was dan weer niet zo’n succes en vergt nog heel wat aanpassingen.
Circulaire landbouw
In het VLAIO-project GOGO 2.0 keken partners ILVO en Praktijkpunt Landbouw Vlaams-Brabant enerzijds naar de teelt en de verwerking van goudsbloem en deder, en anderzijds naar de valorisatie van de reststromen die ontstaan tijdens de verwerking ervan. Een afzet vinden voor deze reststromen draagt immers bij tot een meer duurzaam en circulair landbouwsysteem.
Goudsbloem en deder
Goudsbloem en deder zijn gewassen die zorgen voor een hogere biodiversiteit en gewasdiversificatie in het teeltplan. De bloemen van goudsbloem worden vandaag reeds verwerkt in cosmetica, farmaceutica en humane voeding. Daarbovenop bevatten ze ook potentieel voor gebruik in de textielindustrie. De zaden van zowel goudsbloem als deder kennen toepassingen binnen de verf- en coatingindustrie, alsook in de chemiesector. De perskoek van beide blijft hierbij vaak achter als ‘overschot’ of ‘reststroom’. De vraag stelt zich dan: wat kunnen we hiermee verder nog doen?
Goudsbloem wordt reeds verwerkt voor gebruik in o.a. cosmetica, verf- en textielindustrie. De overblijvende perskoek werd getest in pluimveevoeding.
Samenstelling perskoek
Analyse bracht aan het licht dat de perskoek van goudsbloem 16,5% ruw eiwit (RE) bevatte en deze van deder liefst 30,9% RE. Dit lijkt de moeite waard om verder te verwerken in pluimveevoeding. Door het hogere RE-gehalte van de dederperskoek werd beslist om deze in te mengen in vleeskuikenvoeder terwijl de perskoek van goudsbloem als alternatieve eiwitbron bij leghennen getest werd. Daarnaast werd ook bestudeerd of goudsbloempoeder als natuurlijke vervanger voor de toegevoegde (synthetische) kleurstof (carofyl) ingezet kan worden.
Leghennenvoeders
Het testvoeder van de leghennen bevatte, omwille van de beperkte beschikbaarheid, 5% goudsbloemperskoek als gedeeltelijke vervanging voor sojaschroot (hiervan was nog 8,8% in testvoeder aanwezig en 12,1% in controlevoeder). Test- en controlevoeder hadden een gelijk energiegehalte maar na analyse bleek het testvoeder onverwachts toch een kleine procent minder RE te bevatten dan het controlevoeder. Synthetisch lysine werd toegevoegd aan het voeder om aan de vereisten te voldoen. In een tweede testvoeder werd de samenstelling van het controlevoeder behouden (dus zonder inmenging van goudsbloemperskoek) maar werd de synthetische gele en rode carofyl vervangen door goudsbloempoeder (als natuurlijke kleurstof).
Prestaties leghennen - eikwaliteit
Voor elke proefgroep werden vijf Lohmann Brown leghennen gedurende acht weken opgevolgd (telkens 10 herhalingen). Legpercentage, eigewicht, voederopname en voederconversie waren gelijkaardig tussen de verschillende groepen. Andere eikwaliteitsparameters als Haugh Unit, breuksterkte en schaaldikte vertoonden ook geen verschillen. Het deels vervangen van sojaschroot door goudsbloemperskoek lijkt nutritioneel gezien dus alvast mogelijk.
Dooierkleur
Opvallend was wel dat de dooierkleur duidelijk veel lichter was in de testgroep. De gebruikte hoeveelheid goudsbloempoeder in de proef bleek te laag om vergelijkbare dooierkleuren te bekomen als bij het controlevoeder. Uit de proef kan wel besloten worden dat het natuurlijke goudsbloempoeder ingemengd kan worden in leghennenvoeder met als doel de dooierkleur te beïnvloeden. Dat opent ook perspectieven voor de biologische leghennenhouderij.
Goudsbloempoeder in plaats van synthetisch carrofyl in het leghennenvoeder gaf duidelijk lichter gekleurde dooiers (rechtse dooier: testvoeder; linkse dooier: controlevoeder)
Vleeskuikenvoeders
Bij de vleeskuikens werd zowel in het starter-, groeier- als finishervoeder 5% dederperskoek ingemengd als gedeeltelijke vervanging van sojaschroot en dit omwille van de beperkte beschikbaarheid ervan. Voor de proef werden telkens 25 Ross 308 vleeskuikens ingezet (2 behandelingen, 8 herhalingen).
Prestaties vleeskuikens
De dieren aten significant minder van het testvoeder (gemiddeld 87 g/dag) dan van het controlevoeder (94,3 g/dag) (zie fig.1) wat mogelijk gelinkt kan worden aan het hoge ruwvet-gehalte van de dederperskoek (ca. 15%). Deze slechtere voederopname leidde tot een significant lagere dagelijkse groei (61,2 g/dag bij testvoeder en 67,5 g/dag bij controlevoeder) (fig.1) en dus ook een significant slechtere voederconversie (1,423 voor het testvoeder t.o.v. 1,397 voor het controlevoeder). De eindgewichten van de dieren op dag 39 waren duidelijk lager bij het testvoeder (2,37 kg) dan bij het controlevoeder (2,61 kg).
Fig.1. Bij de vleeskuikenproef was een duidelijk lagere voederopname en dagelijkse groei te zien dan bij de testgroep waar 5% dederperskoek ingemengd werd
Dierenwelzijnsparameters
Naast prestatieparameters werden ook enkele dierenwelzijnsparameters gescoord in de proef. Voetzool- en haklaesies waren zowel op dag 26 als op dag 39 niet significant verschillend tussen de controle- en de testgroep. De strooiselscore werd bepaald op dag 39 maar ook daar was geen significant verschil waar te nemen.
Besluit
Uit de proeven zou men kunnen besluiten dat er vooral potentieel zit in goudsbloemperskoek als mogelijke alternatieve eiwitbron (of kleurstof) in leghennenvoeding. Mooi meegenomen is het feit dat de vraag naar goudsbloemolie ook toeneemt in de cosmetica- en verfsector, waardoor goudsbloemperskoek vermoedelijk steeds beter beschikbaar zal worden. De verwerking van dederperskoek daarentegen moet nog geoptimaliseerd worden om deze eventueel in te kunnen mengen in vleeskuikenvoeders.
Ter info: In een vervolgproject (EIP) GOGO4IT trachten ILVO en Praktijkpunt Landbouw Vlaams-Brabant de productie van goudsbloem op te schalen in Vlaanderen. Meer info hierrond of rond de gebruikte voederformules uit het artikel via marta.lourenco@ilvo.vlaanderen.be.
Auteurs: Karolien Langendries (Pluimveeloket) – Marta Lourenço, Hilde Muylle & Jarinda Viaene (ILVO) – Evi Matthyssen & Mieke Vandermersch (Praktijkpunt Landbouw Vlaams-Brabant)
Publicatiedatum: januari 2025
