Wat is het huidige wettelijk kader omtrent het gebruik van insecten als diervoeder? Op welke manier mogen ze wel/niet gevoederd worden aan vleeskippen? Welke afvalstromen mogen de insecten krijgen indien ze als diervoeder aangewend worden? Wat is de toegevoegde waarde om insecten te gebruiken voor kippen/kuikens?
Wat is het huidige* wettelijke kader in België/Vlaanderen? Mogen de insecten verwerkt worden in vleeskuikenvoeder (al dan niet levend?)?
De wetgeving over veevoeders is Europese materie. Volgens deze wetgeving mogen insecten momenteel wel verwerkt worden in voeder voor aquafeed, maar tot nog toe niet in voeders voor pluimvee en varkens. Mogelijks kan hier wel verandering in komen op Europees niveau. De Europese wetgeving is aan het evolueren om insecten meer in te kunnen zetten, natuurlijk steeds zonder de veiligheid van de diervoeders uit het oog te verliezen (FAVV/EFSA).
Dode insecten en producten van dode insecten moeten eerst verwerkt worden in een (in België) door de Gewestelijke overheden erkende categorie 3-verwerker. De hieruit voortkomende gesmolten (en gezuiverde) vetten kunnen gebruikt worden in diervoeder voor alle diersoorten. De eiwitmelen en gehele verwerkte insecten worden verwerkte dierlijke eiwitten (VDE) genoemd. Deze VDE kunnen in voeders voor gezelschapsdieren en sinds 1 juli 2017 ook in voeders voor aquacultuurdieren en lokvoeders gebruikt worden. Voor aquacultuurdieren en lokvoeders kunnen wel enkel de VDE van de insectenspecies in tabel 1 gebruikt worden.
Tabel 1: De VDE van deze insectenspecies zijn toegelaten in voeder voor aquacultuurdieren en lokvoeders (Bron: FAVV)
Levende insecten zijn verboden in het voeder van herkauwers, maar mogen wel gevoederd worden aan andere dieren, zoals niet-herkauwende landbouwhuisdieren en gezelschapsdieren.
Hierbij ook nog enkele Europese Verordeningen:
- Europese Verordening (EG) nr. 999/2001 met de regels voor preventie, bestrijding, uitroeiing van overdraagbare spongiforme encefalopathieën (OSE).
- Europese Verordening (EG) nr. 1069/2009 tot vaststelling van gezondheidsvoorschriften inzake niet voor menselijke consumptie bestemde dierlijke bijproducten en afgeleide producten
Welk voeder mogen de insecten krijgen?
Insecten gekweekt voor de productie van voedermiddelen zijn ‘landbouwhuisdieren’, wat implicaties heeft voor het voeder van deze insecten. Dit moet immers voldoen aan alle eisen voor veevoeders net zoals voor het ‘klassieke’ vee.
Een belangrijke beperking is daardoor het verbod op het voederen met keukenafval (FAVV).
Het voeder mag geen producten bevatten van de negatieve lijst van bijlage III van Europese Verordening 767/2009 (bvb. verpakkingsmateriaal), noch mag het voeder voor de insecten dierlijke producten bevatten die niet toegelaten zijn voor niet-herkauwers volgens de ‘feedban’.
Toegevoegde waarde
Insecten zijn een veelbelovende bron van eiwitten, in het bijzonder omwille van hun eigenschap om efficiënt laagwaardige nutriënten om te zetten in hoogwaardige grondstoffen. Ze zouden een bijdrage kunnen leveren om het tekort aan productie van eiwitten in de EU te verkleinen door de lokale productie van hoogwaardige eiwitten (FAVV).
Bovendien zou het gebruik van insecten in diervoeding ook bijdragen tot de circulaire economie als ze kunnen gevoed worden met reststromen van plantaardige productie (gecontroleerd).
Onderzoeker Marko Ruis van de Aeres Hogeschool in Dronten gaf in een interview aan de Nieuwe Oogst ook enkele tussenresultaten van een tweejarige proef. Uit die tussenresultaten bleek dat de hennen die levende insecten toegevoegd kregen de hele dag aan het zoeken zijn naar voedsel. Door die afleiding zouden er minder beschadigingen zijn van het verenkleed door verenpikken. De kippen lijken rustiger en lijken minder stress te hebben, aldus Marko Ruis (2018).
Uit een bericht van Boerderij.nl (2018) bleek dan weer dat insecten voeren geen oplossing biedt voor pikkerij bij kalkoenen (Wageningen Universiteit). Nog volgens WUR bleken kalkoenkuikens die insectenlarven kregen méér te eten, sneller te groeien en een betere voederconversie te hebben dan kalkoenkuikens die enkel mengvoer kregen.
Erkenningen/registraties (bron: FAVV)
Zowel de kweker, de verwerker tot voedermiddelen, als de mengvoederfabrikant hebben bepaalde registraties of erkenningen nodig.
De kwekers van insecten dienen bij het FAVV een registratie aan te vragen. Voor meer informatie kan activiteitenfiche ACT 366 op de pagina http://www.favv-afsca.fgov.be/erkenningen/activiteiten/fiches/ geconsulteerd worden.
Verwerkers van categorie 3-materialen dienen een erkenning aan te vragen bij de Gewestelijke overheden (OVAM, IBGE-BIM, DGARNE). Zij worden opgelijst in ‘sectie IV’ op de pagina http://www.favv-afsca.fgov.be/dierlijkebijproducten/erkendeoperatoren/. Indien deze de VDE aan mengvoederfabrikanten van aquacultuurdieren of lokvoeders wensen te leveren, dan is een bijkomende ‘feedban’-erkenning noodzakelijk van de Gewestelijke overheden. Deze erkenning kan men vinden in sectie (D) op http://www.favv-afsca.fgov.be/dierlijkeproductie/dierenvoeding/productendierlijkeoorsprong/feedban/default.asp. Deze verwerker moet bij het FAVV eveneens een registratie als fabrikant van voedermiddelen aanvragen (activiteitenfiche ACT 251 op de pagina http://www.favv-afsca.fgov.be/erkenningen/activiteiten/fiches/).
Mengvoederfabrikanten van aquacultuur- of lokvoeders moeten voor het gebruik van insecten VDE een erkenning aanvragen bij het FAVV (Activiteitenfiches nog in ontwikkeling. Erkenning kan wel al aangevraagd worden).
Interessante sites rond insecten in voeding en veevoeder
- http://www.favv-afsca.fgov.be/dierlijkeproductie/dierenvoeding/insekten/default.asp
- https://www.feedipedia.org/content/insect-meals-animal-feed
- https://www.efsa.europa.eu/en/press/news/151008a
- http://insectinfo.be
- http://lv.vlaanderen.be/nl/dier/paarden-ezels-bijen-honden/insecten
- http://biif.org/
- http://www.insectpilotplant.be/
- https://www.kempensinsecluster.be/
- http://www.ipiff.org/
Hot topic
Het kweken van insecten als alternatieve eiwitbron is zeker een hot topic. In het najaar van 2019 zal een nieuw goedgekeurd VLAIO-project van start gaan rond de insectenkweek, nl. INTROSECT (INTROductie van inSECTenkweek in de primaire sector). Dit project is een samenwerking van ILVO met Inagro, Vives, Thomas More/KULeuven en Nationale Proeftuin Witloof. Meer informatie volgt later.
(*deze vraag dateert van 9 april 2019)
Bronnen
- Europese Verordeningen 999/2001(+feed ban), 767/2009, 1069/2009
- FAVV
- ‘Insecten voeren geen oplossing voor pikkerij bij kalkoenen’, nieuwsbericht Boerderij.nl(15 mei 2018)
- Insect Pilot Plant
- Interview Marko Ruis: ‘Levende insectenlarven voeren aan leghen’ op Nieuweoogst.nu (17 september 2018)
Onderstaande personen werden geconsulteerd en hebben een nuttige bijdrage geleverd bij de formulering van dit antwoord:
- Mik Van Der Borght (KUL)
- Marta Lourenço (ILVO
Dit antwoord werd door het Pluimveeloket met de meeste zorg en nauwkeurigheid opgesteld. Er wordt evenwel geen enkele garantie gegeven omtrent de juistheid of de volledigheid van het antwoord op uw vraag. De gebruiker van dit antwoord ziet af van elke klacht tegen het Pluimveeloket, of zijn medewerkers, van welke aard ook, met betrekking tot het gebruik van het gegeven antwoord. In geen geval zal het Pluimveeloket of zijn medewerkers aansprakelijk gesteld kunnen worden voor eventuele nadelige gevolgen die voortvloeien uit het gebruik van dit antwoord.