GEEF JIJ JOUW PLUIMVEE (TE)VEEL ANTIBIOTICA?

Pluimveehouders zijn al meer dan een jaar verplicht om het antibioticagebruik op hun bedrijf te registeren. Deze gegevens worden geanalyseerd door AMCRA. Op de studienamiddag braad van het Proefbedrijf Pluimveehouderij lichtte Fabiana Dal Pozzo (AMCRA) dit onderwerp toe. Onlangs werden de eerste bedrijfsrapporten voor pluimvee m.b.t. antibioticagebruik verstuurd. Maar wat staat daar nu precies in en wat betekent dit voor de pluimveehouder?

Sanitel-Med of AB Register?

Sinds 27 februari 2017 is het wettelijk verplicht voor de pluimveehouders om het antibiotica(AB)-gebruik op hun bedrijf te laten registeren in Sanitel-Med. Belplume-gecertificeerde pluimveebedrijven moeten hun AB-gebruik sinds 15 mei 2017 ook ingeven in AB Register. De wettelijk verplichte gegevens worden op vaste tijdstippen automatisch overgezet naar Sanitel-Med wat dubbel werk vermijdt. Onlangs kregen de pluimveehouders hun eerste Sanitel-Med bedrijfsrapporten toegestuurd op basis van de wettelijk verplichte gegevens. Begin volgend jaar zullen ook specifieke Belplume-rapporten verstuurd worden, met daarin meer informatie over het AB-gebruik per ronde.

Vergelijking mogelijk

In het Sanitel-Med bedrijfsrapport wordt een (gemiddelde) BD₁₀₀-waarde opgesteld voor het bedrijf. De BD₁₀₀ staat voor het % behandeldagen, of het aantal dagen dat AB gebruikt werd op 100 dagen. Deze waarde laat een vergelijking toe, niet alleen binnen eenzelfde diersoort maar ook tussen verschillende diersoorten. Braadkippen lijken samen met gespeende biggen en vleeskalveren de diertypes te zijn met het hoogste antibioticagebruik. Het is echter wachten tot 2019 voor een volledige implementatie van het nieuwe K.B. I&R van pluimvee en konijnen. Pas dan zal een meer betrouwbare vergelijking mogelijk zijn.

Grenswaarden

Verder krijgt de pluimveehouder in zijn bedrijfsrapport te zien waar hij zich met zijn gemiddelde BD₁₀₀-waarde bevindt ten opzichte van alle gemiddelde BD₁₀₀-waardes van het Belgische pluimvee. Hij kan met andere woorden benchmarken. Er worden 2 grenswaarden bepaald per diercategorie, nl. een BD₁₀₀-aandachtswaarde en een BD₁₀₀-actiewaarde. De BD₁₀₀-aandachtswaarde bevindt zich op het 50^ste percentiel (de mediaan) van alle BD₁₀₀-waarden. 50% van de pluimveehouders bevindt zich eronder, 50% erboven. De BD₁₀₀-actiewaarde bevindt zich dan weer op het 90^ste percentiel. Slechts 10% van alle gemiddelde BD₁₀₀-waarden ligt hier dus nog boven.

Figuur 1: Aan de hand van de gemiddelde BD₁₀₀-waarde worden pluimveehouders opgedeeld in 3 categorieën

Gebruikerscategorieën

De grenswaarden leiden tot 3 gebruikerscategorieën: laag-, aandachts- en grootgebruikers (zie figuur 1).

Ligt uw gemiddelde BD₁₀₀ onder de BD₁₀₀aandachtswaarde, dan bent u een laaggebruiker en bevindt u zich in de veilige zone. U hoeft dan geen actie te ondernemen om het ABgebruik verder te laten dalen.
Tussen de BD₁₀₀aandachtswaarde en de BD₁₀₀actiewaarde bent u een aandachtsgebruiker en bevindt u zich in de signaleringszone. U moet extra aandacht besteden aan uw ABgebruik en dit reduceren waar mogelijk.
Boven de BD₁₀₀actiewaarde, wordt u gedefinieerd als een grootgebruiker en zit u in de actiezone. U moet dan gericht actie ondernemen en maatregelen treffen om uw ABgebruik te reduceren.

Snellere daling AB-gebruik

Aangezien de grenswaarden bepaald worden op basis van het gebruik bij alle pluimveehouders zullen ze per rapport – zo wordt althans verwacht – dalen. AMCRA hoopt alleszins dat het benchmarken een motor zal zijn om ook in de pluimveesector verder bij te dragen tot de strategische doelstelling om 50% minder AB-gebruik bij dieren te hebben tegen 2020 (t.o.v. 2011). Aangezien er van 2011 tot 2017 slechts 25,9% minder AB werd gebruikt is deze doelstelling immers nog verre van behaald (zie figuur 2).

Figuur 2: Het AB-gebruik bij dieren moet in de laatste 3 jaar (2018-2020) evenveel dalen dan in de eerste 6 jaar (2011-2017). Er moet dus een tandje bijgestoken worden (Bron: AMCRA)

Plan van aanpak

Om de pluimveebedrijven die zich in de signaleringszone (aandachtsgebruikers) of in de actiezone (grootgebruikers) bevinden te helpen bij het reduceren van hun AB-gebruik kan een ‘plan van aanpak (PvA)’ een nuttige tool zijn. In zo’n plan kunnen maatregelen worden opgenomen die de oorzaken en de gebruikspraktijken die aan de basis liggen van het hogere AB-gebruik moeten wegwerken. Een model van een PvA is beschikbaar op de AMCRA-website.

Bedrijfsgezondheidsplan

Een PvA mag niet verward worden met een bedrijfsgezondheidsplan (BGP), dat in principe voor elk bedrijf moet opgesteld worden, ongeacht welk soort gebruiker u bent (laag, aandacht, groot). Dit BGP wordt idealiter in samenspraak met de bedrijfsdierenarts opgesteld, zodat ook de 1-op-1-relatie met de pluimveehouder versterkt wordt. In een BGP kunnen een aantal mogelijke verbeterpunten worden opgenomen rond management, huisvesting, bioveiligheid, voeding, vaccinatiestatus en zo meer. Er moet ook steeds een fysiek bewijs van dit BGP achterblijven op het bedrijf.

Welke soort AB?

In het Sanitel-Med bedrijfsrapport kan ook bekeken worden welk soort AB er precies gebruikt werd op het pluimveebedrijf en tot welke categorie deze behoort (geel, oranje, rood). Gebruik van deze laatste (fluoroquinolonen en cefalosporines van de 3^de en 4^de generatie) in de dierlijke sector is sinds een K.B. van 21 juli 2016 aan strenge voorwaarden onderworpen omdat ze behoren tot de meest kritisch belangrijke moleculen voor de humane geneeskunde. Sindsdien is het gebruik van de ‘rode’ AB bij dieren algemeen sterk gedaald (zie verder). Opmerkelijk is echter dat vooral bij de braadkippen nog fluoroquinolonen gebruikt worden. Algemeen zijn de meest gebruikte AB bij braadkippen breedspectrum penicillines.

'Een echt goede vergelijking van het AB-gebruik bij braadkippen en kalveren of varkens zal pas in 2019 kunnen gebeuren, maar het relatief hoge gebruik van (rode) fluoroquinolonen bij braadkippen baart zorgen!'

Strategische doelstellingen

In totaal heeft AMCRA 3 strategische doelstellingen in zijn visie 2020 vooropgesteld. Twee daarvan zijn ondertussen wel reeds behaald. Een eerste was om 50% minder met AB gemedicineerde voeders tegen 2017 te gebruiken. In 2017 bedroeg die totale daling 66,6%, vooral door maatregelen uit de sector zelf. De andere strategische doelstelling was om 75% minder te gebruiken van de meest kritisch belangrijke antibiotica (rood) tegen 2020. Deze werd ook reeds in 2017 succesvol afgerond met een daling van maar liefst 84,4%. Hierbij was vooral een grote daling te zien tussen 2015 en 2016, wat het belang van het nieuwe K.B. rond het gebruik van rode moleculen aantoont.

Extra inspanning

AMCRA laat alvast weten verheugd te zijn om 2 van hun 3 strategische doelstellingen behaald te zien maar vraagt aan alle sectoren nog een extra inspanning om ook de laatste doelstelling te kunnen behalen. Hiervoor zal zeker nog een tandje bijgestoken moeten worden!

Tekst: Karolien Langendries (PLUIMVEELOKET), Fabiana dal Pozzo (AMCRA)